Wat betekent de mini-long voor mensen met sarcoïdose?

Laatst geupdate op 18 juli, 2020

In de nieuwsbrief van het Longfonds zagen we een interessant artikel over longherstel met behulp van de mini-long. Wij vroegen dr. Marcel Veltkamp, longarts in het sarcoïdose expertisecentrum in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein wat deze uitvinding zou kunnen betekenen voor mensen met sarcoïdose.

Tot voor kort werkten onderzoekers in het laboratorium met losse cellen. Dat was behelpen, omdat losse cellen de functie van een orgaan niet kunnen nabootsen. Ook leven ze niet lang. Het Hubrecht Instituut in Utrecht heeft een cruciale doorbraak bereikt met de uitvinding van driedimensionale laboratoriummodellen. Deze modellen zijn mini-organen die worden gekweekt uit stamcellen. Deze mini-organen (ook wel organoïden genoemd) van bijvoorbeeld een darm of lever lijken qua structuur en fysiologie precies op een echt orgaan. En dat biedt ongekende mogelijkheden voor gericht wetenschappelijk onderzoek.

Longherstel in COPD

Sinds 2018 leidt prof. dr. Hans Clevers (onderzoeksleider bij het Hubrecht Instituut en hoogleraar Moleculaire Genetica aan het UMC Utrecht/Universiteit Utrecht) het Longfonds-onderzoeksteam dat zich richt op onderzoek naar longherstel. Het team werkt aan het maken van een complete mini-long. De mini-luchtpijp en mini-bronchiën (vertakkingen van de luchtpijp) zijn inmiddels klaar. Nu zijn ze bezig met het ontwikkelen van een model van longblaasjes. Als het lukt om mini-longblaasjes te maken, is de mini-long compleet.

Daarmee zijn er heel gericht antwoorden te vinden op de vraag waarom longblaasjes zichzelf niet meer herstellen bij COPD. Ook wordt het eenvoudiger om medicijnen en methoden te testen om het herstelproces weer aan te zetten.

Corona

De onderdelen van de mini-long die al gereed zijn worden nu ook ingezet voor onderzoek naar corona. Dankzij mini-organen lukte het onderzoekers om de reactie van cellen op het coronavirus te monitoren. De volgende stap in dit onderzoek is om de complete mini-long te besmetten met het coronavirus. Dat levert belangrijke kennis op over de manier waarop het virus de longen aanvalt en hoe ontstane longschade herstelt zou kunnen worden. Ook kunnen met de mini-long medicijnen en mogelijke vaccins tegen corona snel en veilig worden getest.

Het onderzoek met de mini-long is zeer kansrijk. Maar het laboratoriumonderzoek heeft nog tijd nodig. Als de huidige onderzoeksfase in het laboratorium wordt afgerond start de voorbereiding van de klinische studie met patiënten. Naar verwachting duurt het nog tenminste 3 à 4 jaar voordat een klinische studie kan starten.

Jos Pielage (68) is COPD- en coronapatiënt. Hij ziet grote kansen in de mini-long en is benieuwd wat deze uitvinding voor hem als longpatiënt kan betekenen. In de onderstaande video stelt Jos vijf vragen over de mini-long aan prof. dr. Hans Clevers. Bekijk de video.

Sarcoïdose

Wat zou onderzoek met de mini-long voor mensen met sarcoïdose kunnen betekenen? We vroegen het dr. Marcel Veltkamp van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein.

Veltkamp: ‘Het gebruik van de mini-long kunnen we in relatie tot sarcoïdose op twee manieren zien. Het zou kunnen bijdragen aan het testen van nieuwe medicijnen en het kan mogelijk ook worden ingezet voor weefselherstel.

Voor het testen van nieuwe medicijnen is Cystic Fibrosis (taaislijmziekte) een mooi voorbeeld. Hierbij is het al gelukt om door middel mini-organen (met name mini-darmen in dit geval) in het laboratorium te voorspellen of patiënten baat hebben bij bepaalde medicatie.

Op dit moment loopt er een gezamenlijk project tussen het Hubrecht Instituut in Utrecht (ook wel het Nederlands Instituut voor Ontwikkelingsbiologie genoemd) en het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein om te kijken of we dit kunnen opzetten voor patiënten met longfibrose, maar dat blijkt een stuk lastiger te zijn. Mocht dit uiteindelijk wel lukken dat kan dit voor meerdere ziekten worden opgezet zoals bijvoorbeeld sarcoïdose. Echter, dit is nog allemaal in het beginstadium, dus het zal nog vele jaren duren, als het überhaupt lukt, voordat dit in de dagelijkse praktijk wordt toegepast.

Weefselherstel

De mini-longen kunnen mogelijk ook worden ingezet voor het herstel van weefsel. Maar ook dit staat echt nog in de kinderschoen zoals prof Clevers zegt in de video van de nieuwsbrief. Het probleem is dat zowel de luchtpijp als de longblaasjes gekweekt moeten worden en dat ze ook moeten samenwerken als orgaan. Dit lukt nu nog niet.

Voor een eventuele toepassing bij sarcoïdose denk ik bijvoorbeeld aan patiënten met fibrose van de longen. Maar de vraag is of dit ooit zal lukken. Er is bijvoorbeeld al nagedacht om zogenaamde stamcellen toe te dienen aan patiënten met fibrose. Stamcellen kunnen, zoals Clevers ook noemt, weefsel herstellen omdat ze zich kunnen differentiëren tot allerlei cellen. Echter, de angst is dat bijvoorbeeld stamcellen in een fibrotische long zich gaan ontwikkelen tot fibrosecellen en juist meer fibrose gaan vormen. Dus ook dit soort onderzoek staat nog in de kinderschoenen.

Samenvattend zijn de ontwikkelingen van mini-longen veelbelovend voor de toekomst met betrekking tot het testen van medicatie en herstel van weefselschade. Maar voor de patiënten met sarcoïdose heeft het in de komende jaren nog geen directe klinische toepasbaarheid.’

Sarcoidose.nl volgt de ontwikkelingen op de voet en houdt je op de hoogte.