Angiotensine-converterend enzym, een bloedwaarde die verhoogd kan zijn bij sarcoïdose, maar dat geldt niet voor alle sarcoïdosepatiënten.

Apparaat (lijkend op een polshorloge) dat bewegingsactiviteit meet.

Alternatieve behandelwijze die er, met behulp van kleine naalden, naar streeft om het zelfgenezend vermogen van het lichaam te optimaliseren door de verschillende energiestromen in het lichaam in balans te brengen.

Werkzame stof in het medicijn Humira (TM). Zie Biologicals: Relatief nieuwe geneesmiddelen die het ontstekingsproces remmen door de ‘boodschappereiwitten’ van het afweersysteem te blokkeren. Voor het maken van biologicals zijn levende organismen nodig. Voorbeelden van biologicals die bij sarcoïdose worden gebruikt zijn Remicade®  (infliximab)  en Humira® (adalimumab).

Beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde stoffen en micro-organismen zoals bacteriën, virussen en schimmels.

Zie Bisfosfonaten: Medicijnen die aan botweefsel hechten en hierdoor de botafbraak remmen. Bisfosfonaten kunnen worden voorgeschreven bij botontkalking of bij (langdurig) gebruik van corticosteroïden zoals predniso(lo)n.  Een voorbeeld van een bisfosfonaat is alendroninezuur.

Enzym dat aanwezig is in levercellen en cellen van de galwegen.

Zie Longblaasjes: De longblaasjes bevinden zich aan het uitende van de allerkleinste vertakkingen van de luchtpijp. Hier vindt de daadwerkelijke gaswisseling plaats. Zuurstof (O2) wordt opgenomen door het bloed en koolstofdioxide (CO2) wordt afgegeven aan de lucht.

Pijnstillende medicijnen.

Gesprek tussen arts en patiënt om de ziektegeschiedenis vast te stellen.

Onderzoek van de bloedvaten.

Medicatie die de productie van TNF-α remt.

Middel dat voorkomt een zwangerschap ontstaat.

Lichaamsvreemde stof waartegen een afweerreactie wordt gestart.

Zie Immunoglobulinen: Eiwitten die zich binden aan lichaamsvreemde stoffen waardoor deze onschadelijlk worden gemaakt.

Zie Slaapapneu: Het optreden van ademhalingsstops en/of ademshalingsonderbrekingen tijdens de slaap.

Een medicijn tegen neuropathische pijn. Er wordt onderzoek gedaan naar de toepasbaarheid bij dunnevezelneuropathie bij sarcoïdose.

Ontsteking van de gewrichten.

Operatie waarbij een kunstgewricht wordt geplaatst.

Afwijkend van het gebruikelijke beeld.

Ziekten waarbij het afweersysteem lichaamseigen cellen niet herkent waardoor het lichaam antistoffen aanmaakt tegen de eigen cellen.

Medicatie die het afweersysteem onderdrukt en ontstekingen remt.

Ook wel B-lymfocyten, zijn een bepaald soort witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen in ons immuunsysteem.  Ze zijn een  onderdeel van het deel van het afweersysteem dat lichaamseigen en lichaamsvreemde stoffen kan onderscheiden.

Een ontsteking veroorzaakt door bacteriën.

Zie Broncho Alveolaire Lavage: Beeldvormend onderzoek waarbij via een dunne slang (bronchoscoop) de binnenkant van de longen wordt bekeken. Daarnaast wordt er vloeistof in de longen gespoten die meteen weer opgezogen wordt zodat deze kan worden onderzocht. Tijdens het onderzoek kan ook een stukje longweefsel worden weggenomen voor onderzoek (longbiopsie).

Stoffen waaraan men tijdens het werk wordt blootgesteld.

Oude naam voor sarcoïdose

Oude naam voor sarcoïdose

De snelheid waarmee rode bloedcellen naar beneden zakken in een buisje bloed.  Een verhoogde bezinking geeft aan dat er ontstekingen in het lichaam aanwezig zijn.

Kleine klieren die het calciumgehalte van het lichaam controleren.

Een slijmvlies dat het oogwit en de binnenste zijde van de oogleden bedekt.

Relatief nieuwe geneesmiddelen die het ontstekingsproces remmen door de ‘boodschappereiwitten’ van het afweersysteem te blokkeren. Voor het maken van biologicals zijn levende organismen nodig. Voorbeelden van biologicals die bij sarcoïdose worden gebruikt zijn Remicade®  (infliximab)  en Humira® (adalimumab).

Het afnemen van een stukje weefsel voor onderzoek.

Een stukje weefsel voor onderzoek.

Medicijnen die gemaakt worden nadat het patent op de originele biological is verlopen. De biosimilar lijkt sterk op de originele biological maar is nooit een exacte kopie. Biosimilars moeten aan dezelfde strenge medicijnregelgeving voldoen als alle andere medicijnen.

Medicijnen die aan botweefsel hechten en hierdoor de botafbraak remmen. Bisfosfonaten kunnen worden voorgeschreven bij botontkalking of bij (langdurig) gebruik van corticosteroïden zoals predniso(lo)n.  Een voorbeeld van een bisfosfonaat is alendroninezuur.

Zie Longfunctietest: Onderzoek waarbij de longinhoud, de zuurstofopnamecapaciteit en  de hoeveelheid lucht die in één seconde uitgeademd kan worden gemeten worden.

Een waarde die aangeeft hoeveel er van een bepaalde stof in het bloed zit.

Het hart is onderverdeeld in vier ruimten, de beide bovenste van deze ruimten noemen we de boezems. De onderste ruimten zijn de hartkamers.

Medicatie tegen het brozer of poreuzer worden van je botten.

Het brozer of poreuzer worden van de botten. Bij ernstige botontkalking neemt de kans op botbreuken toe.  Botontkalking kan op hogere leeftijd ontstaan, maar ook op jongere leeftijd versterkt door medicijngebruik of door de sarcoïdose zelf.

Beeldvormend onderzoek waarbij afwijkingen in botten en gewrichten kunnen worden opgespoord.

Zie Botscan: Beeldvormend onderzoek waarbij afwijkingen in botten en gewrichten kunnen worden opgespoord.

Beeldvormend onderzoek waarbij via een dunne slang (bronchoscoop) de binnenkant van de longen wordt bekeken. Daarnaast wordt er vloeistof in de longen gespoten die meteen weer opgezogen wordt zodat deze kan worden onderzocht. Tijdens het onderzoek kan ook een stukje longweefsel worden weggenomen voor onderzoek (longbiopsie).

Een kijkinstrument, waarmee via een dunne slang en een lens of een kleine videocamera de luchtwegen worden onderzocht.

Onderzoek waarbij men de binnenkant van de long bekijkt met een bronchoscoop.

Bezinkingssnelheid erytrocyten. Zie Bezinking: De snelheid waarmee rode bloedcellen naar beneden zakken in een buisje bloed.  Een verhoogde bezinking geeft aan dat er ontstekingen in het lichaam aanwezig zijn.

Eiwit dat in bloedonderzoek gebruikt wordt als indicator voor ontstekingen.

Kalk. Het kalkgehalte kan in het bloed en/of de urine verhoogd zijn bij sarcoïdosepatiënten.

Betrekking hebbend op het hart.

Beknelling van de zenuw (nervus medianus) in het polskanaal.

Zie Staar: Vertroebeling van de ooglens, die leidt tot een vermindering van de het gezichtsvermogen. Staar is een normaal verouderingsproces maar kan door gebruik van predniso(lo)n (sterk) worden versneld.

Medicatie die het delen van cellen remt.

Deel van het zenuwstelsel  dat de hersenen en het ruggenmerg omvat.

Een medicijn dat veel gebruikt wordt tegen malaria en ook wordt gebruikt bij sarcoïdose, met name bij gewrichtsklachten of sarcoïdose van de ogen.

Een ernstig invaliderende vermoeidheid die niet door een andere lichamelijke op psycholgische aandoening verklaart kan worden.

Een vorm van pshychotherapie waarbij gedachtegewoonten die niet helpen worden omgebogen in wel helpende gedachten.

Een probleem dat optreedt tijdens een ziekte of een behandeling.

Ook wel bindvlies, is een slijmvlies dat het oogwit en de binnenste zijde van de oogleden bedekt.

Een reden om een bepaalde behandeling of bepaalde medicatie niet toe te passen.

Medicijnen die zijn afgeleid van het lichaamseigen cortisol uit de bijnierschors, ook wel cortisonen genoemd. Ze worden gebruikt om ontstekingen te remmen. Een voorbeeld van een corticosteroïd is prednison.

Betreffende het uiterlijk.

Zie Creatinefosfokinase: Een enzym dat een rol speelt in de energievoorziening van de spieren, het hart en de hersenen.

Een enzym dat een rol speelt in de energievoorziening van de spieren, het hart en de hersenen.

Stof in urine die wordt gebruikt om de functie van de nieren te meten.

Een ziekte waarbij het maag-darmkanaal chronisch ontstoken is. Wordt ook wel sarcoïdose van de darmen genoemd.

Zie C-reactieve proteïne: Eiwit dat in bloedonderzoek gebruikt wordt als indicator voor ontstekingen.

CT staat voor Computer Tomografie. Een CT-scanner maakt met behulp van röntgenstralen afbeeldingen van dwarsdoorsneden van je lichaam waardoor er veel meer op te zien is dan op een röntgenfoto.

Behandeling gericht op genezing.

Zie Chronisch vermoeidheidssymdroom: Een ernstig invaliderende vermoeidheid die niet door een andere lichamelijke op psycholgische aandoening verklaart kan worden.

Boodschappereiwitten van het afweersysteem.

Medicijnen die de celdeling remmen.

Giftig voor cellen.

Het niet verdragen van dekens of lakens op de benen.

Een voortdurend aanwezige neerslachtige stemming die langer dan twee weken duurt.

Onderzoek waarmee de botmineraaldichtheid gemeten wordt met behulp van röntgenstralen.

Vaststellen van een ziekte.

De verplaatsing van zuurstof en kooldioxide tussen de longblaasjes en het bloed in de longhaarvaten.

De hoeveelheid zuurstof die vanuit de longen in het bloed opgenomen kan worden.

Een probleem met uitwisseling van zuurstof en kooldioxide in je longen, waardoor je minder goed zuurstof opneemt.

Niet goed zichtbaar of herkenbaar, zonder duidelijke begrenzing.

Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs. Ontstekingsremmende medicijnen die het gehele afweersysteem wat onderdrukken.

Ook wel paraneurosarcoïdose als het voorkomt in combinatie met sarcoïdose. Een frequent voorkomende neurologische complicatie bij sarcoïdose die een heel diverse verzameling neurologische klachten kan veroorzaken zoals pijn, verstoring van de temperatuurhuishouding, dekenintolerantie en droge ogen of mond. Komt ook bij andere aandoeningen voor.

Zie Dunnevezelneuropathie: Ook wel paraneurosarcoïdose als het voorkomt in combinatie met sarcoïdose. Een frequent voorkomende neurologische complicatie bij sarcoïdose die een heel diverse verzameling neurologische klachten kan veroorzaken zoals pijn, verstoring van de temperatuurhuishouding, dekenintolerantie en droge ogen of mond. Komt ook bij andere aandoeningen voor.

Kortademigheid.

Elektrocardiogram: onderzoek naar de elektrische activiteit in de hartspier. Dit geeft informatie over de hartfunctie, het hartritme, de grootte van het hart en de zuurstofvoorziening.

Onderzoeksmethode waarbij een afbeelding wordt gemaakt met behulp van onhoorbare geluidsgolven.

Onderzoek dat de pompfunctie van het hart in beeld brengt met behulp van radiogolven.

Elektro-encefalogram: meet de elektrische activiteit en de functie van de hersenen.

Elektrofysiologisch onderzoek, een onderzoek naar geleidingsstoornissen en/of kamerritmestoornissen via een katheter door de lies(slag)ader.

Electromyogram:  onderzoek van de functie van perifere zenuwen en spieren door middel van stroomstootjes en naalden.

Het maken van beeldopnamen van de lymfeklieren die tussen de longvliezen liggen. Dit gebeurt via de slokdarm of de luchtwegen. Vervolgens wordt hier met een dunne naald een biopt van genomen.

Inwendig kijkonderzoek via een buis met een camera erin. De buis kan ook gebruikt worden om een biopt te nemen.

Een eiwit dat in het lichaam een bepaalde chemische reactie mogelijk maakt of versnelt, zonder daarbij zelf te worden verbruikt.

Onderzoek naar de verdeling van een ziekte binnen de samenleving en het zoeken naar een verband tussen het optreden van bepaalde ziekten en bepaalde omstandigheden zoals leef-en eetgewoonten.

Een aandoening die zich uit in de vorm van aanvallen. De aanvallen ontstaan door een plotselinge, tijdelijke verstoring van de elektrische prikkeloverdracht in de hersenen.

Inspanningstest bijvoorbeeld op loopband of hometrainer.

Therapie die erop gericht is om met oefeningen en hulpmiddelen het dagelijks leven te vergemakkelijken en klachten te verminderen.

Huidaandoening bij sarcoïdose, kan ook bij andere ziektebeelden voorkomen.

Zie Rode bloedcellen: Rode bloedcellen transporteren zuurstof- en koolstofdioxide tussen de longen en de andere weefsels in het lichaam.

Een verzameling van culturele kenmerken en gedragingen die door een groep mensen worden gedeeld en van generatie op generatie overgedragen wordt.

Erkend centrum waarin expertise voor diagnostiek, behandeling en onderzoek van sarcoïdose aanwezig is en multidisciplinair wordt ingestoken. Er zijn in Nederland twee erkende expertisecentra, het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein en het Erasmus MC in Rotterdam. Naast expertisecentra zijn er ook nog behandelcentra.

Zie Fatigue Assesment Scale: Vragenlijst waarmee de mate van vermoeidheid wordt gemeten.

Vragenlijst waarmee de mate van vermoeidheid wordt gemeten.

Weefsel dat verlittekend.

Een reumatische aandoening die veel pijn geeft in het bindweefsel en de spieren. Het wordt ook wel weke delen reuma genoemd.

Bindweefselvorming ofwel littekenweefstel

Onderzoek naar de reactie en de zuurstofcapaciteit van het hart bij inspanning.

Zwelling van de slijmvliesbekleding aan de binnenkant van de oogleden.

Vitamine B11 – Gaat bijwerkingen tegen van medicatie zoals methotrexaat. Is ook een belangrijke stof voor de ontwikkeling van de ongeboren baby.

Zie Oogspiegelen: Een onderzoek waarmee de oogarts de binnenkant van het oog onderzoekt.

Een oplossing van keukenzout in water die overeenkomt met de samenstelling van de lichaamsweefsels van de mens.

Therapie die erop is gericht de conditie van gewrichten, pezen en spieren in stand te houden of te verbeteren en een goede houding en manier van bewegen aan te leren.

Onderzoek waarmee ontstekingen in beeld gebracht worden door middel van gallium, een radioactief metaal.

Enzym dat aanwezig is in levercellen en cellen van de galwegen

Vertraging of blokkade van de geleiding van prikkels in het hart.

Gespecialiseerd weefsel dat het pompmechanisme van het hart aanstuurt door besturing van de hartspier.

De verbinding tussen twee botten die beweging mogelijk maakt.  Er zijn verschillende soorten gewrichten:  scharniergewricht (elleboog), zadelgewricht (aanhechting van duim aan hand), eivormig gewricht (pols) en kogelgewricht (schouder).

De zenuw die de verbinding vormt tussen de hersenen en het oog.

Een gelei-achtige massa omgeven door een dun vlies dat zich bevindt in de ruimte achter de lens van het oog.

Te hoge oogdruk die ontstaat doordat oogvocht niet goed wordt afgevoerd.

Zie Corticosteroïden: Medicijnen die zijn afgeleid van het lichaamseigen cortisol uit de bijnierschors, ook wel cortisonen genoemd. Ze worden gebruikt om ontstekingen te remmen. Een voorbeeld van een corticosteroïd is prednison.

Ontstekingen waarbij zich granulomen vormen.

Ophoping van witte bloedcellen (afweercellen) die kenmerkend is voor sarcoïdose maar ook voorkomt bij andere ziektes.

Het hart is onderverdeeld in vier ruimten, de beide onderste ruimten noemen we de hartkamers. De bovenste ruimten zijn de boezems.

Een terugkerende verstoring van het hartritme waarbij het hart te snel, te langzaam of onregelmatig klopt.

Het zakje in de borstholte, bestaande uit vliezen,  waarin het hart zich bevindt.

Vorm van sarcoïdose die gekenmerkt wordt door een combinatie van koorts, vergrote speekselklieren, aangezichtsverlamming van de zevende gezichtszenuw en regenboogvliesontsteking in het oog.

Een ontsteking van de hersenvliezen die om de hersenen en het ruggenmerg liggen.

Leer van het weefselonderzoek.

Onderzoek met een draagbaar ‘bandrecordertje’ dat gedurende langere tijd de hartfunctie registreert.

Signaalstoffen die een zeer specifieke uitwerking op de organen en weefsels hebben.

Zie CT-scan: CT staat voor Computer Tomografie. Een CT-scanner maakt met behulp van röntgenstralen afbeeldingen van dwarsdoorsneden van je lichaam waardoor er veel meer op te zien is dan op een röntgenfoto.

Dunner worden van de huid.

Zie Biopt: Een stukje weefsel voor onderzoek.

Zie Biologicals: Relatief nieuwe geneesmiddelen die het ontstekingsproces remmen door de ‘boodschappereiwitten’ van het afweersysteem te blokkeren. Voor het maken van biologicals zijn levende organismen nodig. Voorbeelden van biologicals die bij sarcoïdose worden gebruikt zijn Remicade® (infliximab) en Humira® (adalimumab).

Zie Chloroquine: Een medicijn dat veel gebruikt wordt tegen malaria en ook wordt gebruikt bij sarcoïdose, met name bij gewrichtsklachten of sarcoïdose van de ogen.

Te hoog calcium (kalk)gehalte in het bloed.

Te hoog calcium (kalk)gehalte in de urine.

Inwendige defibrillator die het normale hartritme kan herstellen door middel van een schok.

Interleukine 2 receptor, een waarde in het bloed die een indicatie kan zijn voor de activiteit van de sarcoïdose.

Zie Interstitiële longziekten: Een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen die te maken hebben met de ruimte in de longen tussen de longblaasjes en de bloedvaten. Deze ruimte heet het interstitium.

Eiwitten die zich binden aan lichaamsvreemde stoffen waardoor deze onschadelijlk worden gemaakt.

Medicijnen die de werking van het afweersysteem remmen.

Behandeling die het afweersysteem beïnvloedt door het af te remmen of juist te stimuleren.

Zie Afweersysteem: Beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde stoffen en micro-organismen zoals bacteriën, virussen en schimmels.

Het aantal mensen dat de diagnose van een bepaalde ziekte krijgt binnen een tijdvak van een jaar.

Ontstekingachtige reactie.

Werkzame stof in Remicade (TM). Zie Biologicals: Relatief nieuwe geneesmiddelen die het ontstekingsproces remmen door de ‘boodschappereiwitten’ van het afweersysteem te blokkeren. Voor het maken van biologicals zijn levende organismen nodig. Voorbeelden van biologicals die bij sarcoïdose worden gebruikt zijn Remicade® (infliximab) en Humira® (adalimumab).

Toedieningsvorm van medicijnen met een injectiespuit.

Vermoeidheid die na enkele actieve uren opkomt. Na een korte rustperiode zijn activiteiten  weer mogelijk maar binnen korte tijd volgt er opnieuw moeheid.

Een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen die te maken hebben met de ruimte in de longen tussen de longblaasjes en de bloedvaten. Deze ruimte heet het interstitium.

De ruimte in de longen tussen de longblaasjes en de bloedvaten.

Zie Dekenintolerantie: Het niet verdragen van dekens of lakens op de benen.

Ontsteking van de iris in het oog.

Zie Regenboogvlies- ontsteking: Ontsteking van het vaatvlies aan de voorkant van het oog.

Een dun buigzaam buisje dat gebruikt wordt voor onder andere hartonderzoek (hartkatheterisatie).

Een stof die mensen en dieren uitademen. Het is kleurloos en reukloos en komt van nature voor in de atmosfeer.

Slagader die het hart voorziet van bloed.

Huidonderzoek dat vroeger werd gebruikt voor het diagnosticeren van sarcoïdose.

Strottenhoofd

Zie Broncho Alveolaire Lavage: Beeldvormend onderzoek waarbij via een dunne slang (bronchoscoop) de binnenkant van de longen wordt bekeken. Daarnaast wordt er vloeistof in de longen gespoten die meteen weer opgezogen wordt zodat deze kan worden onderzocht. Tijdens het onderzoek kan ook een stukje longweefsel worden weggenomen voor onderzoek (longbiopsie).

Laser Evoked Potentials, onderzoek van de pijnbanen. Via de laser krijgt u kleine pijnprikkels toegediend waarbij elektroden op het hoofd de reactie van de hersenen op de pijnprikkels meten.

Zie Witte bloedcellen: Cellen die binnen het afweersysteem betrokken zijn bij de afweerreactie tegen lichaamsvreemde stoffen.

Stof die niet van nature in het menselijk lichaam voorkomt.

Hersenvocht.

Ontstaat door de groei van littekenweefsel dat voor een groot gedeelte bestaat uit bindweefsel (collageen).

Acute vorm van sarcoïdose met roodpaarse vlekken op met name de armen en benen (erythema nodosum) in combinatie met pijnlijke en gezwollen gewrichten (vooral enkels en/of polsen), vermoeidheid en koorts.

Behandeling van een specifieke plaats in het lichaam, denk bijvoorbeeld aan oogdruppels of zalf.

Zie Biopt: Een stukje weefsel voor onderzoek.

De longblaasjes bevinden zich aan het uitende van de allerkleinste vertakkingen van de luchtpijp. Hier vindt de daadwerkelijke gaswisseling plaats. Zuurstof (O2) wordt opgenomen door het bloed en koolstofdioxide (CO2) wordt afgegeven aan de lucht.

Röntgenfoto van de longen.

Onderzoek waarbij de longinhoud, de zuurstofopnamecapaciteit en  de hoeveelheid lucht die in één seconde uitgeademd kan worden gemeten worden.

De functionele delen van de longen. Zij zorgen voor de functie van het de longen, terwijl het bindweefsel en het steunweefsel voor de structuur zorgen.

Zie Broncho Alveolaire Lavage: Beeldvormend onderzoek waarbij via een dunne slang (bronchoscoop) de binnenkant van de longen wordt bekeken. Daarnaast wordt er vloeistof in de longen gespoten die meteen weer opgezogen wordt zodat deze kan worden onderzocht. Tijdens het onderzoek kan ook een stukje longweefsel worden weggenomen voor onderzoek (longbiopsie).

Zie Ruggenprik: Onderzoek waarbij hersenvocht wordt afgenomen via een dunne naald tussen twee ruggenwervels in de onderrug.

Zie Ruggenprik: Onderzoek waarbij hersenvocht wordt afgenomen via een dunne naald tussen twee ruggenwervels in de onderrug.

Huidafwijking van de neus en het neusslijmvlies die onder andere bij sarcoïdose kan voorkomen.

Een infectieziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi.

Kleine orgaantjes in het lymfestelsel die een T-cellen en B-cellen opslaan. Ook wel lymfeknopen genoemd.

Ook wel lymfesysteem. Het lymfestelsel is een transportsysteem dat eiwitrijk weefselvocht (lymfe) door ons lichaam. Het beschermt het lichaam tegen virussen en bacteriën.

De transportkanalen van het lymfesysteem.

Een specifiek soort witte bloedcellen die een rol spelen in het afweersysteem. Ze worden verdeeld in B-cellen en T-cellen.

Opgezwollen lymfeklieren.

Vochtophoping in de gele vlek (macula).  De gele vlek zit aan de achterkant van het oog en is belangrijk om scherp te kunnen zien.

Algehele staat van ongemak, vermoeidheid of ziekte.

Zie Chronisch vermoeidheidssymdroom: Een ernstig invaliderende vermoeidheid die niet door een andere lichamelijke op psycholgische aandoening verklaart kan worden.

Kleine operatieve ingreep (zogenaamd brievenbusje) waarbij een biopt wordt genomen van een lymfeklier in een ruimte boven in de borst aan de voorkant.

De ruimte tussen de longen.

Geneesmiddel.

Zie Overgang: De periode rond de laatste menstruatie van een vrouw.

Medicijn dat het afweersysteem onderdrukt. Bij sarcoïdose wordt het meestal voorgeschreven in combinatie met prednison als prednisonbesparend medicijn. Dit gebeurt als de prednison niet (voldoende) werkt of te veel bijwerkingen geeft. Bij sommige mensen met sarcoïdose wordt methotrexaat ook voorgeschreven zonder de combinatie met prednison.

Het bekijken van weefsel of bloed onder een microscoop.

Een vorm van meditatie waarin men zich op een niet-reactieve manier bewust is van de fysieke en geestelijke sensaties en situaties van het moment.

Het stellen van een verkeerde diagnose.

Magnetic Resonance Imaging, beeldvormend onderzoek waarbij een scanapparaat met magnetische velden speciale beelden kan maken van bijvoorbeeld de hersenen, het ruggenmerg of het hart.

Zie Methotrexaat: Medicijn dat het afweersysteem onderdrukt. Bij sarcoïdose wordt het meestal voorgeschreven in combinatie met prednison als prednisonbesparend medicijn. Dit gebeurt als de prednison niet (voldoende) werkt of te veel bijwerkingen geeft. Bij sommige mensen met sarcoïdose wordt methotrexaat ook voorgeschreven zonder de combinatie met prednison.

Een multidisciplinair team bestaat uit verschillende specialisten en andere deskundigen die gespecialiseerd zijn in een bepaalde sarcoïdosesoort. Dit zijn meestal specialisten uit eenzelfde ziekenhuizen maar dat hoeft niet. De samenstelling van het multidisciplinaire team is afhankelijk van de soort sarcoïdose. Meestal zal in elk geval een longarts deel uitmaken van het team.

Een ziekte waarbij gelijktijdig meerdere gebieden van het lichaam betrokken zijn.

Ontstekingsremmend medicijn dat het afweersysteem onderdrukt. Bij sarcoïdose wordt het meestal voorgeschreven als prednisonbesparend medicijn.

Spierkrachtverlies.

Spierontsteking.

Onderdeel van het oog waar het licht opgevangen wordt.

Stoornis in de werking van de zenuwen.

Zie Biopt: Een stukje weefsel voor onderzoek.

Een behandeling om je bloed te schoon te filteren als de nieren daar zelf niet meer toe in staat zijn.

Nieren die niet goed meer werken.

Dikke knobbels in de huid.

Een vorm van lymfeklierkanker.

Zie NSAID’s: Non-steroidal anti-inflammatory drug: ontstekingsremmende medicijnen zonder steroïden die ook pijnstillend werken.

De waarden die gelden voor gezonde mensen in vergelijkbare omstandigheden. Het vergelijken van de normaalwaarden met de gemeten waarden van een specifieke patiënt kan helpen bij het stellen van de diagnose of het resultaat van de behandeling.

Non-steroidal anti-inflammatory drug: ontstekingsremmende medicijnen zonder steroïden die ook pijnstillend werken.

Beeldvormende onderzoek waarbij actieve sarcoïdosehaardjes met behulp van radioactieve stoffen zichtbaar kunnen worden gemaakt. Voorbeelden: gallium scan, PET-scan en de SMS-scan.

Vast te stellen op basis van meetbare feiten.

Zie Slaapapneu: Het optreden van ademhalingsstops en/of ademshalingsonderbrekingen tijdens de slaap.

Betrekking hebbend op het oog.

Een overmatige ophoping van vocht in een bepaald lichaamsdeel,  door het vasthouden van vocht zwelt het lichaamsdeel op.

Een hormoon dat met name bij vrouwen een belangrijke rol speelt bij het regelen van de menstruatie en tijdens de zwangerschap.

Een onderzoek waarmee de oogarts de binnenkant van het oog onderzoekt.

Het weer actief worden van ontstekingen.

Zie Slaapapneu: Het optreden van ademhalingsstops en/of ademshalingsonderbrekingen tijdens de slaap.

Lichte botontkalking

Ernstige botontkalking

De periode rond de laatste menstruatie van een vrouw.

Vaatvliesontsteking die tegelijkertijd voorin en achterin het oog optreedt.

Kleine bultjes in de huid van enkele millimeters doorsnee.

Iemand die beroepsmatig medische handelingen uitvoert maar die geen arts of tandarts is. Denk aan een ambulancebroeder of een fysiotherapeute.

Waarde.

Dunnevezelneuropathie als bijverschijnsel van sarcoïdose.

Op sommige plaatsen loopt de pees door een peesschede, een met vloeistof gevuld buisje dat een pees omhult. Als dat ontstoken is spreken van een peesschedeontsteking.

Ontstekingen rondom een gewricht.

Onderdeel van het zenuwstelsel dat de verbindingen vormt van de organen en weefsels naar het centrale zenuwstelsel.

Aanhoudend, niet overgaand.

Positron Emissie Tomografie, een beeldvormend onderzoek, waarbij ontstekingshaardjes zichtbaar worden gemaakt met behulp van een radioactieve stof.

De optimale hoeveelheid bot.

Verkleuring van de huid.

Zie Chloroquine: Een medicijn dat veel gebruikt wordt tegen malaria en ook wordt gebruikt bij sarcoïdose, met name bij gewrichtsklachten of sarcoïdose van de ogen.

Dicht bij elkaar zittende verdikkingen in de huid die een soort plaat vormen.

Zie Slaaponderzoek: Onderzoek waarbij tijdens de slaap hersengolven, hartritme, ademhalingspatronen, spierspanning, zuurstofgehalte in het bloed en de bewegingen van uw lichaam worden geregistreerd.

Geeft symptomen van uitgebreide spierpijnen, verlammende moeheid en depressie. Dit syndroom treedt relatief vaak op bij sarcoïdosepatiënten als de ziekteactiviteit niet meer aanwezig is.

Een lichaamseigen hormoon dat gemaakt wordt in de bijnierschors. Prednisolon remt van nature ontstekingen en overgevoeligheidsreacties en speelt een rol bij het opslaan en vrij maken van energie, mineralen en zouten. Als medicijn valt prednisolon (vaak voorgeschreven als prednison) onder de corticosteroïden. De synthetische variant van prednisolon die als medicijn wordt voorgeschreven bij ernstige ontstekingen is vier keer zo sterk als het lichaamseigen prednisolon.

Medicijn dat als eerste keus behandeling bij sarcoïdose geldt. Prednison zelf is onwerkzaam en wordt in de lever omgezet in de werkzame stof prednisolon.

Het aantal mensen per honderdduizend inwoners dat een bepaalde ziekte heeft op een specifiek moment.

Chronische ontsteking van de kleine galkanaaltjes in de lever, waardoor de galkanaaltjes verstoppen en het galvocht niet meer goed afgevoerd kan worden. Dit leidt tot ontstekingen en verlittekening van de levercellen. Indien sprake is van Cholangitis treedt over het algemeen geen verlidtekening op. Deze actuele informatie heeft als bron de Maag Lever Darm Stichting (https://www.mlds.nl/).

Vooruitzicht

Een ziekte die steeds erger wordt.

Geestelijk.

Het geestelijke functioneren in de sociale omgeving.

Aandoening waarbij de bloeddruk in de longslagader te hoog is.

Quality of Life: kwaliteit van leven.

Kwaliteit van leven.

Ontsteking van het vaatvlies aan de voorkant van het oog.

Een alternatieve behandelwijze waarbij via handoplegging de universele levensenergie wordt overgebracht naar de patiënt.

Ongevoeligheid voor behandeling.

Patiënten hebben een rusteloos gevoel in de benen en bewegen daardoor hun benen erg veel. De klachten treden met name op tijdens rust en zijn ’s avonds en ’s nachts erger dan overdag.

Zie Netvlies: Onderdeel van het oog waar het licht opgevangen wordt.

Chronische ontstekingsziekte van gewrichten.

Omkeerbaar, herstelbaar.

Zie Restless legs syndroom: Patiënten hebben een rusteloos gevoel in de benen en bewegen daardoor hun benen erg veel. De klachten treden met name op tijdens rust en zijn ’s avonds en ’s nachts erger dan overdag.

Rode bloedcellen transporteren zuurstof- en koolstofdioxide tussen de longen en de andere weefsels in het lichaam.

Beeldvormend onderzoek door middel van röntgenstraling.

Aan de hand van het beeld op de longfoto wordt een indeling gemaakt in vijf stadia. Stadium 0: geen afwijkende longfoto Stadium 1:  vergrote lymfeklieren Stadium 2: vergrote lymfeklieren en verdichting van de longvelden Stadium 3: alleen verdichting van de longvelden Stadium 4: verlittekening in de longen

Onderzoek waarbij hersenvocht wordt afgenomen via een dunne naald tussen twee ruggenwervels in de onderrug.

Mate van zuurstofverzadiging van het bloed.  Een saturatie van 95-100% is voor gezonde mensen normaal.

Onderzoek waarbij de hoeveelheid traanvocht van het oog wordt gemeten.

Zie Botscan: Beeldvormend onderzoek waarbij afwijkingen in botten en gewrichten kunnen worden opgespoord.

Small Fiber Neuropathy. Zie Dunnevezelneuropathie: Ook wel paraneurosarcoïdose als het voorkomt in combinatie met sarcoïdose. Een frequent voorkomende neurologische complicatie bij sarcoïdose die een heel diverse verzameling neurologische klachten kan veroorzaken zoals pijn, verstoring van de temperatuurhuishouding, dekenintolerantie en droge ogen of mond. Komt ook bij andere aandoeningen voor.

Soluble Interleukine 2 receptor. Zie IL-2R: Interleukine 2 receptor, een waarde in het bloed die een indicatie kan zijn voor de activiteit van de sarcoïdose.

Bijholten.

Een auto-immuunziekte, waarbij vooral traan- en speekselklieren ontstoken raken, hierdoor ontstaan een droge mond en droge ogen.

Het optreden van ademhalingsstops en/of ademshalingsonderbrekingen tijdens de slaap.

Slaaponthouding, het beletten van het slapen.

Onderzoek waarbij tijdens de slaap hersengolven, hartritme, ademhalingspatronen, spierspanning, zuurstofgehalte in het bloed en de bewegingen van uw lichaam worden geregistreerd.

Zie Dunnevezelneuropathie: Ook wel paraneurosarcoïdose als het voorkomt in combinatie met sarcoïdose. Een frequent voorkomende neurologische complicatie bij sarcoïdose die een heel diverse verzameling neurologische klachten kan veroorzaken zoals pijn, verstoring van de temperatuurhuishouding, dekenintolerantie en droge ogen of mond. Komt ook bij andere aandoeningen voor.

Somatostatine-scan, een beeldvormend onderzoek, waarbij ontstekingshaardjes zichtbaar worden gemaakt met behulp van een radioactieve stof.

Gradering van spierkracht op basis van de Medical research council schaal (MRC-schaal). Hierbij wordt de status in 6 gradaties (0-5) ingedeeld.

Onderzoek waarbij de oogarts in de ogen kan kijken door middel van een microscoop met een smalle lichtbundel uit een spleetvormige lichtbron.

Een element dat in de voeding aanwezig moet zijn voor een goede groei en functie, maar dat slechts in zeer kleine hoeveelheden nodig is.

Vertroebeling van de ooglens, die leidt tot een vermindering van de het gezichtsvermogen. Staar is een normaal verouderingsproces maar kan door gebruik van predniso(lo)n (sterk) worden versneld.

Zie Röntgenstadia: Aan de hand van het beeld op de longfoto wordt een indeling gemaakt in vijf stadia. Stadium 0: geen afwijkende longfoto Stadium 1:  vergrote lymfeklieren Stadium 2: vergrote lymfeklieren en verdichting van de longvelde Stadium 3: alleen verdichting van de longvelden Stadium 4: verlittekening in de longen

Een element dat in de voeding aanwezig moet zijn voor een goede groei en functie, maar dat slechts in zeer kleine hoeveelheden nodig is.

Klachten en verschijnselen.

Zonder klachten of verschijnselen.

Zie Heerfordt, syndroom van: Vorm van sarcoïdose die gekenmerkt wordt door een combinatie van koorts, vergrote speekselklieren, aangezichtsverlamming van de zevende gezichtszenuw en regenboogvliesontsteking in het oog.

Zie Löfgren, Syndroom van: Acute vorm van sarcoïdose met roodpaarse vlekken op met name de armen en benen (erythema nodosum) in combinatie met pijnlijke en gezwollen gewrichten (vooral enkels en/of polsen), vermoeidheid en koorts.

Ontsteking van het gladde vlies dat de binnenkant van gewrichten bekleed.

Behandeling die in het gehele lichaam werkzaam is. Medicatie wordt toegediend via de mond of per injectie of infuus.

Ook wel T-lymfocyten. Dit zijn afweercellen die onderdeel uitmaken van de specifieke cellulaire afweer. Dit is  het deel van de afweer dat zich richt tegen micro-organismen zoals virussen en bacteriën.

Zie Peesschedeontsteking: Op sommige plaatsen loopt de pees door een peesschede, een met vloeistof gevuld buisje dat een pees omhult. Als dat ontstoken is spreken van een peesschedeontsteking.

Röntgenfoto van de borstkas.

Een bloedonderzoek om te meten of er voldoende antistoffen tegen Hepatitis B zijn aangemaakt.

Tumornecrosefactor-alfa. Boodschappereiwit binnen het afweersysteem dat de ontstekingsreactie in het lichaam stimuleert. Overproductie van TNF α wordt in verband gebracht met een aantal ziekten waaronder sarcoïdose.

Klier die boven de oogbal ligt en traanvocht produceert.

Operatie waarbij een kleine opening in de luchtpijp wordt gemaakt.

Zie Schirmertest: Onderzoek waarbij de hoeveelheid traanvocht van het oog wordt gemeten.

Een stof die een proces in gang zet.

Het verstopt raken van een ader verstopt door een bloedstolsel. Het meeste komt dit voor in de benen.

Pupilverwijdende oogdruppels die meestal alleen gebruikt worden bij oogheelkundig onderzoek, niet als medicatie.

Ontsteking van het vaatvlies in het oog. Dit kan aan de voorkant  of aan de achterkant optreden, maar ook beide tegelijkertijd.

Ontsteking van het vaatvlies aan de voorkant van het oog.

Ontsteking van het vaatvlies aan de achterkant van het oog.

Onderdeel van het oog dat bestaat uit een dicht netwerk van bloedvaten. Het zorgt voor de aan- en afvoer van diverse stoffen voor het oog.

Video Assisted Thorascopic Surgery, kijkoperatie van de borstholte onder algehele narcose.

Stijging van de koolzuurspanning in het bloed als uiting van het falen van de longpomp.

Woekering van bindweefsel die niet meer hersteld.

Verschillende soorten van een zelfde ziekte, denk bijvoorbeeld aan longsarcoïdose en huidsarcoïdose.

De vorming van zweren.

Een infectie die veroorzaakt wordt door een virus.

Bepaling van de vitamine D-spiegel in het bloed.

Operatieve vervanging van het glasvocht in het oog.

Vochtophoping.

Een auto-immuunaandoening waarbij de bloedvaten in het lichaam ontstoken raken.

Cellen die binnen het afweersysteem betrokken zijn bij de afweerreactie tegen lichaamsvreemde stoffen.

Orgaansysteem dat een coördinerende rol speelt bij bewuste en onbewuste handelingen, zoals het aansturen van de spieren, de werking van de zintuigen en het opnemen en verwerken van informatie. Het wordt vaak onderverdeeld in het centrale zenuwstelsel (de hersenen en het ruggemerg) en het perifere zenuwstelsel (de verbindingen van het centrale zenuwstelsel met de organen en weefsels).

Zie Crohn, Ziekte van: Een ziekte waarbij het maag-darmkanaal chronisch ontstoken is. Wordt ook wel sarcoïdose van de darmen genoemd.

Zie Lyme, ziekte van: Een infectieziekte die veroorzaakt wordt door de bacterie Borrelia burgdorferi.

Zie Sjögren, ziekte van: Een auto-immuunziekte, waarbij vooral traan- en speekselklieren ontstoken raken, hierdoor ontstaan een droge mond en droge ogen.

Zie Wegener, ziekte van: Een auto-immuunaandoening waarbij de bloedvaten in het lichaam ontstoken raken.